Problematykę tzw. pozwów zbiorowych reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym.
Ustawa ta ma zastosowanie w sprawach dotyczących roszczeń o ochronę konsumentów z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych – za wyjątkiem roszczeń o ochronę dóbr osobistych.
Przepisy tej ustawy miały w założeniu ułatwić i uprościć postępowanie sądowe dla grupy osób o podobnych roszczeniach.
Regulacja tej ustawy zawiera jednak pewne unormowania, które w praktycznym stosowaniu mogą utrudniać dochodzenie roszczeń. Oto niektóre z nich…
Postępowanie grupowe
Postępowanie grupowe w sprawach o roszczenia pieniężne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy wysokość roszczenia każdego członka grupy została ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy.
Dochodzone roszczenia muszą zatem być jednorodne, czyli jednego rodzaju oraz oparte na jednakowej podstawie faktycznej.
Roszczenia oparte na jednakowej podstawie faktycznej to roszczenia, których podstawę stanowi taka sama podstawa faktyczna (przesłanka sensu stricto) lub roszczenia, których istotne okoliczności faktyczne są wspólne (przesłanka sensu largo).
Oczywiście mogą istnieć nieznaczne różnice pomiędzy indywidualnymi podstawami roszczeń, jednak niezbędne jest, by istotne okoliczności faktyczne uzasadniały żądanie wspólne dla wszystkich roszczeń.
Zabezpieczenie kosztów procesu
Poważnym ograniczeniem dochodzenia roszczeń w postępowaniu grupowym jest możliwość żądania przez pozwanego zabezpieczenia kosztów procesu w postaci kaucji w wysokości do 20% wartości przedmiotu sporu.
Może się to okazać sporą kwotą, którą muszą zgromadzić powodowie.
Pozwany, składając wniosek o zobowiązanie powoda do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu, winien uprawdopodobnić po pierwsze, że wytoczone przeciwko niemu powództwo jest oczywiście bezzasadne lub jego uwzględnienie jest mało prawdopodobne, a zatem nosi cechy pieniactwa procesowego.
Po drugie, że brak ustanowienia kaucji na zabezpieczenie jego przyszłego roszczenia o zasądzenie zwrotu kosztów procesu uniemożliwi lub poważnie utrudni ich egzekucję od strony powodowej.
>>> Jak kształtuje się odpowiedzialność szpitala za pomyłki podwładnych?
Ile czasu może trwać postępowanie grupowe
Inną przeszkodą faktyczną może się okazać nieopłacalność prowadzenia takiego postępowania przez kancelarię prawną.
Obowiązuje tu przymus adwokacko-radcowski.
Jeśli wartość przedmiotu sporu jest niska, nie znajdzie się kancelaria chętna do poprowadzenia takiej sprawy.
Są to długotrwałe, pracochłonne procesy sądowe, wymagające zaangażowania często kilku osób zatrudnionych w kancelarii.
Tytułem przykładu podam kilka dat dotyczących największej sprawy grupowej.
Dotyczyła ona sporu z bankiem w zakresie kredytów hipotecznych.
W grudniu 2010 roku wpłynął pozew do sądu okręgowego.
W maju 2011 roku ów sąd uznał, iż powództwo nadaje się do rozpoznania w postępowaniu grupowym.
>>> Sprawdź, komu przysługuje wierzytelność dochodzona przez wspólnika spółki cywilnej
Postępowanie grupowe składa się bowiem z trzech faz.
Pierwsza dotyczy dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym i nazywana jest czasem fazą certyfkacji.
Powód obowiązany jest udowodnić, że roszczenia członków grupy nadają się do rozpatrzenia w procedurze przewidzianej ustawą.
Konieczne jest, by roszczenia były jednego rodzaju oraz by wynikały z tej samej lub takiej samej podstawy faktycznej.
W trakcie drugiej fazy dochodzi do ostatecznego ustalenia składu osobowego grupy, a jej elementem jest w szczególności ogłoszenie w prasie o wszczęciu postępowania grupowego (a więc kolejne koszty procesowe).
Każdy, komu przysługuje roszczenie spełniające określone warunki, może w oznaczonym terminie przystąpić do grupy, a pozwany może podnieść zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie lub podgrupach.
Trzecia faza postępowania grupowego przebiega co do zasady w myśl ogólnych przepisów przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego.
Kończyć się ona powinna merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy grupowej co do jej istoty…
>>> Powstanie oprogramowania to proces, na który składa się kilka etapów – zwykle określonych w umowie z wykonawcą projektu. Pierwszym z takich etapów jest określenie preferencji użytkownika. W jaki sposób to zrobić? Przeczytaj artykuł: Specyfikacja wymagań użytkownika – płatna, ale ważna
Wracając do tematu – rozstrzygnięcie z maja 2011 roku zostało zaskarżone przez bank (pozwanego), ale we wrześniu 2011 roku, sąd apelacyjny prawomocnie oddalił zażalenie pozwanego.
Sprawa wróciła wówczas do sądu okręgowego.
W grudniu 2011 roku na posiedzeniu sąd ustalił treść ogłoszenia oraz zdecydował, że zostanie ono opublikowane w dodatku Komunikaty w Gazecie Wyborczej.
Ogłoszenie zostało opublikowane w styczniu 2012 roku.
Osoby zainteresowane przystąpieniem do grupy miały 2 miesiące od dnia publikacji ogłoszenia, by złożyć oświadczenie o przystąpieniu do grupy oraz oświadczenie o zgodzie co do osoby reprezentanta grupy.
Do dnia 31 marca 2012 roku do grupy w sumie przystąpiło aż 1247 osób, a we wrześniu 2012 roku sąd wydał postanowienie, które ustaliło ostateczny skład osobowy grupy.
Wartość przedmiotu sporu wyniosła pięć milionów złotych.
>>> Czy ogłoszenie upadłości jest możliwe tylko w przypadku przedsiębiorców? Nie – mogą to zrobić także osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Przeczytaj o tym we wpisie: Upadłość konsumencka. Jak napisać wniosek?
Formalny etap postępowania zakończył się jednak dopiero po prawomocnym rozstrzygnięciu sądu apelacyjnego w przedmiocie gotówkowej kaucji na zabezpieczenie przyszłych ewentualnych roszczeń banku o zwrot na jego rzecz kosztów procesu.
W listopadzie 2012 roku sąd apelacyjny prawomocnie oddalił w całości zażalenie banku w przedmiocie kaucji w kwocie 607 006 złotych.
W czerwcu 2013 roku odbyła się pierwsza rozprawa merytoryczna przed sądem okręgowym.
W lipcu 2013 roku sąd ogłosił wyrok i orzekł, że bank, pobierając raty kredytu od konsumentów-członków grupy, pobierał je częściowo bezprawnie, a kwoty te podlegają zwrotowi wraz z odsetkami ustawowymi (wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 3 lipca 2013 roku, Sygn. akt II C 1693/10).
Pozwany złożył apelację.
W kwietniu 2014 roku zapadł wyrok sądu apelacyjnego, który oddalił w całości apelację banku, a tym samym podtrzymał rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2014 roku, Sygn. akt I ACa 1209/13).
Jak widać proces w obu instancjach trwał kilka lat i wyrok jest prawomocny, jednak bank zapowiedział złożenie skargi kasacyjnej (nadzwyczajnego środka zaskarżenia) do Sądu Najwyższego.
Zdjęcie Hannah Busing pochodzi z Unsplash
***
Czy podczas przesłuchania powinien towarzyszyć Ci adwokat?
W sytuacji gdy postępowanie sądowe dotyczy Ciebie – jest prowadzone w Twojej sprawie – naprawdę warto, abyś rozważył obecność adwokata podczas przesłuchania.
Czy w moim przypadku obecność adwokata podczas przesłuchania jest wskazana?
O tym, czy obecność jest wskazana w Twoim przypadku zadecydujesz wspólnie z wybranym przez Ciebie profesjonalistą, do którego udasz się po poradę prawną [Czytaj dalej…]
